Java Toneelen uit het leven van W.L. Ritter en met litho’s van E. Hardouin is een prachtig door K. Fuhri te ’s Gravenhage in 1855 uitgegeven boek met handgekleurde litho’s, die elk zijn voorzien van een beschrijving van het afgebeelde personage. Onderwerpen zijn onder andere de Afrikaanse K.N.I.L.-militair, huisbediende, Javaan, priester, Arabier, inlandse huishoudster en danseres aan het Javaanse Hof. De teksten laten zien hoe er in die tijd werd gedacht over en gekeken naar de diverse personages.
Op de website van SIGE zullen litho’s uit dit boek worden gepubliceerd met daarbij de letterlijke tekst. Hieronder is het titelblad en een litho van een danseres aan het Javaanse hof afgebeeld. De aanhef van de tekst van deze litho: ‘Iedere landaard heeft zijne eigene verlustigingen, zijne eigen vermaken, die gewoonlijk afhangen van het karakter en de zeden des volks. Vooral in Indië valt het op te merken, dat hoe woester en onbeschaafder de volken zijn, des te meer ruwheid en minder verscheidenheid zich in hunne spelen, gezangen en openbare dansen voordoen.’
Hoe misplaatst klinkt deze tekst ons nu in de oren!
Mark Berkhout.